Onderzoek voor het natuurbehoud

De Keulense Zoo voert, samen met partners uit Vietnam en Laos, al jaren biodiversiteitsonderzoek uit. Daarbij gaat het niet alleen om de ontdekking van nieuwe soorten, maar ook om de studie van hun ecologie en de ontwikkeling van de dieren om passende beschermende maatregelen te nemen in de natuurlijke habitat.

Melinh

De oprichting en uitbreiding van stations voor de toelating van geconfisqueerde dieren, alsmede hun voortplanting, nakomelingen en onderzoek is een andere focus van het Duits-Vietnamese team. De nadruk ligt op het Melinh-station voor biodiversiteit in Noord-Vietnam, beheerd door het Instituut voor Ecologie en Biologische Hulpbronnen (IEBR) in Hanoi. Het station beschikt over opvanghuizen voor reptielen, amfibieën en primaten. De Keulense Zoo heeft met Prof. Dr. Ziegler en zijn team bij de bouw en uitbreiding van het station belangrijke hulp bij de wederopbouw geleverd. Voor de zeer bedreigde krokodillenstaarthagedis werd een kweekprogramma voor natuurbehoud opgezet met ruime faciliteiten. Ook de levensstijl van andere zeer bedreigde reptielen en amfibieën kan hier onder optimale omstandigheden worden onderzocht en er kunnen nakomelingenprogramma's worden opgezet. Door herbebossing wordt het Melinh-woud een belangrijke bufferzone voor het aangrenzende Tam Dao National Park. Melinh wordt bovendien ook uitgebreid tot een centrum voor milieueducatie met de steun van de Keulense Zoo en de Friedrich-Ebert-Stiftung Hanoi.

Verdere actieterreinen

De Keulense zoo ondersteunt verdere opvangcentra en dierentuinen in Vietnam, waaronder de Saigon Zoo. Het gaat vooral om advies over de bouw van installaties en instandhouding, de ontwikkeling van behoudkweekprogramma’s en scholing in de gezondheidszorg van de dieren.

De successen

Het team van de Keulense Zoo en de Vietnamese partners hebben de afgelopen jaren meer dan 100 nieuwe gewervelde soorten ontdekt in Vietnam en Laos. Door hun onderzoek kunnen nu zinvolle beschermende maatregelen worden geïnitieerd. Voor de zeer bedreigde krokodillenstaarthagedis werd een veelbelovend kweekprogramma gelanceerd in Melinh, evenals voor de bedreigde gekko-soort Cnemaspis psychedelica in Zuid-Vietnam. Door zijn werk als docent aan de universiteiten van Hanoi und Ho Chi Minh City vergroot Prof. Dr. Thomas Ziegler ter plaatse de aandacht voor wetenschap en natuurbehoud.

De achtergrond

Zwartvoetkatten komen vooral voor in de Nama-Karoo halfwoestijn en in de droge savannegebieden in zuidelijk Afrika. Ze wonen in gebieden met weinig neerslag, bij voorkeur tussen de 200 – 600 mm per jaar. Hun leefgebieden zijn bijzonder bedreigd sinds de vestiging van Europese indringers en de steeds toenemende invloed van mensen. Hoewel er op lange termijn beschermende maatregelen bestaan voor charismatische grote zoogdieren zoals het jachtluipaard of de zwarte neushoorn die ook in deze gebieden leven, was dit lange tijd niet het geval voor de zwartvoetkat. Een in 2008 onder leiding van Dr. Alexander Sliwa, conservator van de Keulense Zoo, in leven geroepen werkgroep zet zich in voor de bescherming van dieren op basis van wetenschappelijke gegevensverzameling.

De successen

Het zwartvoetkattenproject is één van de weinige langetermijnprojecten voor één van de kleinere, weinig bekende, wilde kattensoorten wereldwijd. De continue verzameling van vergelijkende gegevens over voortplanting, overlevingspercentages, migraties, grootten en hun verandering in de loop van de jaren zijn van groot belang. Alleen de kennis over deze belangrijke factoren van de populatie-ecologie zal een betere beoordeling mogelijk maken van de staat van instandhouding van dergelijke verborgen en zeldzame soorten. Als gevolg hiervan heeft de nieuwste beoordeling van de rode lijst van de IUCN de “kwetsbare” status onderschreven, terwijl veel andere zeldzame soorten zijn ingedeeld in lagere risicocategorieën.

Het project

De werkgroep bestaat uit biologen, natuurbeschermers en dierenartsen uit Zuid-Afrika, Namibië, de VS en Duitsland. Met verschillende maatregelen willen ze de zeer zeldzame kattensoort beschermen. De onderzoekers werken multidisciplinair om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de biologie, verspreiding en gezondheidsstatus van de zwartvoetkat. Want alleen op basis van deze gegevens kunnen effectieve maatregelen worden genomen om het behoud van bedreigde dieren te garanderen. De Keulense Zoo ondersteunt curator Dr. Ing. Alexander Sliwa in zijn onderzoek door hem tijd en middelen te geven om enkele weken in het woongebied van de zwartvoetkat te verblijven. Samen met zijn werkgroep voert Dr. Ing. Sliwa daarbij bijvoorbeeld vangsten van wilde dieren uit. Na het vangen worden ze onder narcose gebracht en vervolgens grondig medisch onderzocht. Daardoor krijgen de onderzoekers bijvoorbeeld inzicht in hun gezondheidstoestand. De meeste dieren zijn vóór hun vrijlating uitgerust met een radiohalsband en worden gedurende meerdere jaren gemonitord om geldige vergelijkende gegevens te verzamelen, bijvoorbeeld over hun voedingsgewoonten en de grootte en het gebruik van hun territoria. Samen met lokale natuurbeschermers zoekt de werkgroep ook contact met landeigenaren, landbouwers en hun families, toeristische experts en mediavertegenwoordigers, en maakt het publiek bewust van het belang van natuurbehoud en instandhoudingsmaatregelen voor het behoud van de zwartvoetkat door middel van lezingen en excursies.

De reuzenmiereneter

Reuzenmiereneters zijn solitaire dieren. Deze speciale dieren voeden zich uitsluitend met mieren en termieten, die ze oplikken met hun lange, plakkerige tong. Op de rode lijst van de IUCN wordt de reuzenmiereneter als “kwetsbaar” vermeld. In Uruguay en Noord-Argentinië wordt hij al als uitgestorven beschouwd. In het bijzonder de vernietiging van het leefgebied, maar ook het verkeer maken het nogal trage dier kwetsbaar.

De successen

Een Duits-Braziliaanse samenwerking van dierenartsen en biologen vormt het eerste en momenteel enige meerdere jaren durende onderzoeksproject over de ecologie en het gedrag van de reuzenmiereneter. Dit langetermijnwerk is mogelijk, onder andere door de financiële en technische ondersteuning van de Keulense Zoo.

Ondertussen beschikt het team over een uitgebreide database en een grote expertise. Met behulp van cameravallen en gedragsobservaties wordt het leven van de reuzenmiereneter in het wild onderzocht. Er werd een fotoregister aangelegd van de "residerende" individuen. Voor het eerst kon worden waargenomen dat vrouwelijke miereneters jaarlijks nakomelingen krijgen. Er kon worden aangetoond dat de meeste individuen in stabiele, overlappende begrazingsgebieden leven. Een nog nooit eerder waargenomen communicatiesysteem dat geurtekens gebruikt, werd ontdekt.

De toekomst

Ons onderzoek gaat verder. Dit jaar zullen we reuzenmiereneters uitrusten met GPS-zenderhalsbanden. Met behulp van deze halsbanden kunnen de bewegingspatronen van de miereneters gedurende een jaar worden gevolgd, zelfs tijdens de overstromingsperiode. Deze gegevens zijn cruciaal voor het ontwikkelen van dringend noodzakelijke beschermingsconcepten voor de soort en zijn leefgebied.

De Pantanal

De Pantanal is een van de grootste binnenlandse draslandgebieden ter wereld en een centrum voor biodiversiteit in Zuid-Amerika. Tijdens het regenseizoen wordt de gevarieerde mozaïek van bossen, savannes, rivieren en meren eenmaal per jaar over een groot gebied onder water gezet. De regio wordt al eeuwenlang beheerd door traditionele, duurzame mierenteelt. De afgelopen decennia zijn echter grote delen van het land ontbost voor intensieve weidebouw en houtskoolproductie. Experten schatten dat de rijke natuur van de Pantanal in 2050 verloren zou kunnen gaan zonder effectieve bescherming.

Shipstern

Het International Tropical Conservation Fund (ITCF) is al 25 jaar actief in het 100 km² grote Shipstern Nature Reserve in het noordoosten van Belize. De waardevolle bronnen van het gebied worden hier consequent beschermd. Verantwoordelijk voor de beschermingsmaatregelen is het Corozal Sustainable Future Initiative (CSFI), die gelijkgesteld zijn aan ranger-politie. Ze vechten tegen illegale ontbossing en kappen en branden, zodat gangen en bufferzones niet verloren gaan.

Honey Camp National Park & Freshwater Creek Forest

In 2013 kreeg de CSFI van de overheid het mandaat om de bescherming van het verder in het binnenland liggende Honey Camp National Park en het aangrenzende Freshwater Creek Forest over te nemen. Hierdoor konden verdere belangrijke beschermde gebieden worden gecreëerd. De totale oppervlakte van de drie gebieden beheerd door CSFI bedraagt nu 235 km².

De successen

Door het langdurige werk van CSFI en het consequente patrouilleren van zijn rangers, is het gebied rond Shipstern en Honey Camp een van de laatste regenwouden van het laagland in Midden-Amerika met een nog steeds grote biodiversiteit. Deze rijkdom wordt via gerichte programma's eveneens toegankelijk gemaakt voor toeristen. De inkomsten uit het ecotoerisme stromen, net als alle donaties, voor de volle 100 procent door naar de natuurbescherming. Hiervan worden lonen, uitrusting en brandstof betaald, de administratieve inspanningen worden zo laag mogelijk gehouden. In het gebied van Freshwater Creek worden duurzame bosbouwmethoden getest. Daarvoor worden de komende jaren meer dan 200.000 mahonie- en andere hardhoutbomen geplant.

De toekomst

Het doel op lange termijn is om de drie beschermde gebieden Shipstern, Honey Camp en Freshwater Creek via ecogangen met elkaar te verbinden. Het hele gebied moet toegankelijk zijn voor duurzaam toerisme waarvan het inkomen ten goede komt aan de lokale bevolking. De visie van het International Tropical Conservation Fund is om het model van Shipstern en de omliggende beschermde gebieden ook over te dragen naar andere landen.